Grzybica stóp – objawy i leczenie

Stop grzybicy(dermatofitoza, grzybica stóp) – choroba skóry stóp, którą wywołują grzyby chorobotwórcze lub oportunistyczne. Zmiany skórne na stopach charakteryzują się łuszczeniem, któremu towarzyszy świąd. Przy ciężkich zmianach na tle zaczerwienionej i obrzękniętej skóry pojawiają się nadżerki, głębokie pęknięcia na podeszwach iw przestrzeniach międzypalcowych, którym towarzyszy ból i utrudniają chodzenie.

Pojawienie się nowoczesnych leków przeciwgrzybiczych poprawiło sytuację epidemiologiczną, jednak grzybica stóp nadal pozostaje jednym z najważniejszych problemów w dermatologii i wenerologii. Stosowanie niektórych leków jest ograniczone u osób starszych i pacjentów z chorobami przewlekłymi.

Częstość występowania stopy sportowca

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 1/3 światowej populacji cierpi na choroby grzybicze, z których najczęstszą jest grzybica stóp, której zapadalność z roku na rok wzrasta.

Według dermatologów na grzybicę stóp cierpi 10-20% dorosłej populacji, u mężczyzn choroba występuje 2 razy częściej niż u kobiet, u osób starszych częściej niż u młodych. W wieku powyżej 70 lat grzybicę stóp stwierdza się u co drugiego pacjenta, co wiąże się z nasileniem współistniejących zmian metabolicznych i naczyniowych (cukrzyca, żylaki itp. ). Grzybicę stóp coraz częściej diagnozuje się u dzieci.

Obecnie na tę chorobę cierpią miliony ludzi. Zagrożeni są pracownicy wielu zawodów: górnicy, sportowcy i personel wojskowy.

Przyczyny grzybicy stóp

Najczęstszą przyczyną grzybicy stóp są grzyby dermatomycetes: Trichophyton rubrum (90%), Trichophyton mentagrophytes, rzadziej Epidermophyton. Czasami stopa sportowca może być spowodowana przez grzyby z rodzaju Candida.

Czynniki ryzyka stopy sportowca:

• Egzogenne (zewnętrzne): mikrourazy skóry stóp (odciski, odciski), pęknięcia, nadmierna potliwość, noszenie ciasnego obuwia, obuwia ze sztucznych materiałów, nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej, nieregularne mycie stóp i złe osuszanie ręcznikiem .
• Endogenne (wewnętrzne): żylaki i dystonia wegetatywno-naczyniowa, które prowadzą do niedostatecznego ukrwienia skóry stóp; hipowitaminoza; przyjmowanie glikokortykosteroidów, leków cytostatycznych, przeciwbakteryjnych i estrogenowo-progestagenowych, które obniżają ogólną odporność organizmu.

Zakażenie grzybicą stóp może nastąpić bezpośrednio od osoby chorej, możliwe jest również przenoszenie jej poprzez kontakt domowy (na basenie, w łaźni, na siłowni, przez buty, ręczniki, dywaniki itp. ).

Jeśli wystąpią podobne objawy, skonsultuj się z lekarzem. Nie stosuj samoleczenia - to niebezpieczne dla zdrowia!

Objawy stopy sportowca

Główne objawy grzybicy stóp:

• swędzący;
• małe pęknięcia;
• rumień (zaczerwienienie);
• peeling;
• bąbelki;
• keratynizacja skóry;
• nieprzyjemny i ostry zapach;
• pieczenie i ból.

Pierwsze oznaki grzybicy stóp objawiają się swędzeniem i pieczeniem w fałdach międzypalcowych stóp, skóra zaczyna się łuszczyć, pękać, zaczerwieniać, pojawiają się oznaki obrzęku i stanu zapalnego. Powikłania mogą rozwinąć się w postaci wysypki pieluszkowej i egzemy skóry.

Odmiany grzybicy stóp:

• wymazany - objawia się umiarkowanym swędzeniem i zaczerwienieniem skóry;
• ostry - któremu towarzyszy silny świąd i zmiany skórne w postaci pęknięć; (grzybica paznokci) – objawiająca się uszkodzeniem płytek paznokciowych, które stają się gęste i zmieniają kolor;
• oprelovidny - powstają obszary płaczu;
• płaskonabłonkowy - pojawiają się łuski blaszkowate;
• hiperkeratotyczny - któremu towarzyszą wysypki w postaci grudek i blaszek na łukach stopy;
• dyshidrotic - postępuje z rozwojem obrzęku, obszarów płaczu i pęcherzyków.

Patogeneza grzybicy stóp

Skóra jest największym organem ludzkiego ciała, stanowiącym 15% całkowitej masy ciała. Pełni wiele funkcji, przede wszystkim chroni organizm przed działaniem czynników zewnętrznych o charakterze fizycznym, chemicznym i biologicznym, przed utratą wody, a także uczestniczy w termoregulacji. Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tłuszczu podskórnego.

Naskórek (zewnętrzna warstwa skóry) stanowi główną barierę dla przenikania grzybów w głąb skóry. Jest to warstwowy nabłonek płaskonabłonkowy zrogowaciały, który z kolei składa się z pięciu warstw i pełni funkcję bariery. Keratynocyty są głównymi komórkami naskórka. Zawierają białko keratynę, która tworzy zewnętrzną warstwę skóry i nadaje jej elastyczność i siłę. Zrogowaciałe komórki naskórka ulegają ciągłemu złuszczaniu.

Dermatomycetes wytwarzają enzymy zwane keratynazami, które rozkładają keratynę. Z tego powodu grzyby wnikają w powierzchniowe warstwy skóry, gdzie będą dalej istnieć. Ściana komórkowa dermatomycetes zawiera manany, substancje, które mogą tłumić lokalną odporność komórkową. Grzyb T. rubrum dzięki działaniu mananów uniemożliwia namnażanie się keratynocytów, w wyniku czego dochodzi do spowolnienia złuszczania się zrogowaciałych łusek z powierzchni skóry i rozwija się przewlekła infekcja.

Klasyfikacja i etapy rozwoju grzybicy stóp

Kod według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób 10 rewizji (ICD-10) to B35. 3.

Klasyfikacja w zależności od patogenu:

• Keratomycosis (pityriasis versicolor).
• Dermatofity (mikrosporia, rzęsistkowica powierzchowna, grzybica stóp, grzybica skóry gładkiej, grzybica fałdów pachwinowych, grzybica paznokci).
• Kandydoza (kandydoza skóry, paznokci).
• Grzybice głębokie (blastomykoza, sporotrychoza, chromomykoza).

Klasyfikacja według ICD-10

• B35. 1 Grzybica paznokci.
• B35. 2 - Grzybica rąk.
• B35. 3 - Grzybica stóp.
• B37. 2 - Kandydoza skóry i paznokci.

Klasyfikacja lokalizacji:

• Grzybica skóry.
• Grzybica fałdów.
• Grzybica rąk.
• Grzybica stóp (postać płaskonabłonkowa, hiperkeratotyczna, wyprzeniowa, dyshidrotyczna).
• Grzybica paznokci (dystalna, powierzchowna, proksymalna).

Klasyfikacja kliniczna:

• Wymazana forma objawia się złuszczaniem w fałdach międzypalcowych III-IV stóp. Niewielkie złuszczanie może występować również na podeszwie i na bocznych powierzchniach stóp.
• Postać wyprzeniowa objawia się przekrwieniem w fałdach międzypalcowych stóp, możliwe jest również pojawienie się pęcherzyków powodujących powstawanie nadżerek i pęknięć. Subiektywnie zaznaczone swędzenie i pieczenie.
• W postaci dyshidrotycznej na skórze łuków i bocznych powierzchniach stóp pojawiają się zgrupowane bąbelki. Częściej występują na skórze zdrowej, następnie powiększają się, łączą i tworzą większe wielokomorowe pęcherze. Kiedy pęcherzyki się otwierają, tworzą się nadżerki.
• Postać płaskonabłonkowo-hiperkeratotyczna charakteryzuje się miejscowym lub rozległym pogrubieniem warstwy rogowej naskórka na bocznych i podeszwowych powierzchniach stóp. Dotknięte obszary skóry pokryte są małymi łuskami przypominającymi otręby. Peeling jest szczególnie zauważalny w fałdach skórnych. Pęknięcia powodują ból podczas chodzenia.

Klasyfikacja kliniczna jest bardzo wygodna z praktycznego punktu widzenia do ustalania dalszej taktyki leczenia i monitorowania pacjenta.

Na podstawie obrazu klinicznego choroby można ocenić czynnik sprawczy choroby. Na przykład postać dyshidrotyczna często występuje w przypadku grzybicy stóp wywołanej przez Trichophyton mentagrophytes var. interdigitale, forma płaskonabłonkowo-hiperkeratotyczna jest częściej kojarzona z T. rubrum, przewlekły przebieg i rozległy proces są charakterystyczne dla grzybów oportunistycznych Candida spp. i Aspergillus.

Powikłania grzybicy stóp

• Alergia na grzyby.Pod działaniem grzybów powstaje uczulenie poliwalentne, czyli organizm staje się bardziej wrażliwy na produkty przemiany materii grzyba, które są nam obce i są silnymi alergenami. Ciało reaguje ostrzej, co objawia się różnymi wysypkami i reakcjami skórnymi, przewlekłymi chorobami o charakterze alergicznym, takimi jak wyprysk skóry. Możliwe jest rozwinięcie lub pogorszenie przebiegu takich patologii, jak astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry i łuszczyca. Ponadto u osoby mogą częściej wystąpić zawodowe powikłania alergiczne i nietolerancja leków.
• piodermia- krostkowe choroby skóry (zapalenie tkanki łącznej, zapalenie naczyń chłonnych, ropowica i zapalenie kości i szpiku kości stopy), które mogą prowadzić do głębokich, długotrwałych niegojących się ran skóry. Piodermia jest spowodowana faktem, że bakterie łatwo przenikają przez nadżerki i pęknięcia w skórze („brama infekcji"). Jednocześnie wzrasta temperatura, pojawia się osłabienie, złe samopoczucie, co wymaga natychmiastowej korekty chirurgicznej.
• Wzrost powikłań wirusowychw postaci brodawek z powodu obecności hiperkeratozy i pęknięć. Powodem jest naruszenie funkcji ochronnej skóry, w wyniku czego staje się ona bardziej podatna na wszelkie infekcje, w tym wirusowe.
• Ogólny spadek odpornościi zaburzeniami mikrokrążenia w kończynach dolnych u pacjentów ze współistniejącymi chorobami somatycznymi, takimi jak cukrzyca i żylaki.
• Rozprzestrzenianie się choroby na paznokcie i skórę dłoni.Przy grzybicy paznokci dochodzi do ich deformacji, pojawienia się wrastającego paznokcia, panarytu (ropne zapalenie tkanek palców), zanokcicy (zapalenia wałka okołopaznokciowego) oraz całkowitego odklejenia się płytek paznokciowych.
• Pogorszenie jakości życia.Ostre formy grzybicy stóp są bolesne, utrudniają noszenie obuwia, a wraz z rozwojem zapalenia węzłów chłonnych towarzyszy im zły stan ogólny i gorączka.

Diagnostyka grzybicy stóp

Rozpoznanie grzybicy stóp opiera się na dolegliwościach pacjenta, wywiadzie, obrazie klinicznym i wynikach badań laboratoryjnych. Grzybice stóp należą do tych chorób, które koniecznie wymagają badania laboratoryjnego w celu potwierdzenia rozpoznania klinicznego.

Główną metodą potwierdzenia rozpoznania grzybicy stóp jest badanie mikroskopowe i posiew. Materiał stanowią łuski skórne, które zdrapuje się ze zmiany na skórze skalpelem lub szkłem, rzadziej stosuje się próbę adhezyjną.

Diagnostyka laboratoryjnamycoses obejmuje badanie mikroskopowe i kulturowe materiału w kierunku grzybów. Badanie mikroskopowe jest ekspresową metodą diagnozowania patogenu, która pozwala poznać strukturę grzybów w ciągu kilku godzin. Dzięki badaniu mikroskopowemu możliwe jest wykrycie elementów grzyba w postaci włókien grzybni i zarodników. Wadą metody jest możliwość uzyskania zarówno wyników fałszywie dodatnich, jak i fałszywie ujemnych, co zależy od wielu czynników: techniki pobierania materiału, właściwości przechowywania i transportu itp.

Metoda kulturowa jest najdokładniejszą metodą diagnostyczną, która pozwala zidentyfikować rodzaj grzyba w celu wyznaczenia terapii patogenetycznej. Aby przygotować się do analizy, pacjentowi nie zaleca się samodzielnego stosowania jakichkolwiek środków przeciwgrzybiczych przez 1 miesiąc.

Przy przepisywaniu ogólnoustrojowej terapii przeciwgrzybiczej zaleca się wykonanie biochemicznego badania krwi w celu określenia poziomu bilirubiny, AST i ALT ze względu na konieczność kontroli funkcji wątroby i dróg żółciowych, a także w celu zapobieżenia ewentualnym powikłaniom.

Diagnostyka różnicowa grzybicy stóp:

• Postać płaskonabłonkowa różni się od łuszczycy, egzemy, rogowacenia naskórka.
• Postać międzypalcowa różni się od liszajca, wysypki pieluszkowej i kandydozy.
• Postać dyshidrotyczna różni się od krostkowatej dłoniowo-podeszwowej.

Leczenie grzybicy stóp

Leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem dermatologa.

Podstawowym zadaniem w walce z grzybicą stóp jest jej wczesne wykrycie, rozpoznanie i leczenie, zanim rozwinie się grzybica paznokci, która wymaga dłuższej i bardziej złożonej terapii (ogólnoustrojowa terapia przeciwgrzybicza). Jednocześnie ważne jest posiadanie skutecznych leków, odpowiadających współczesnym cechom klinicznym grzybic stóp.

Przed przystąpieniem do leczenia schorzenia dermatolog dokonuje wyboru pomiędzy możliwymi opcjami leczenia. W większości przypadków przepisywane są preparaty miejscowe. Podstawą leczenia jest stosowanie środków przeciwgrzybiczych o różnorodnym działaniu. Stymulatory krążenia krwi i leki są również stosowane w celu wyeliminowania głównych objawów:

• Środki przeciwgrzybicze do terapii zewnętrznej: kremy, maści, żele itp. Stosuje się je zewnętrznie 1-2 razy dziennie przez 4 tygodnie.
• Przy znacznym hiperkeratozie stóp wstępnie przeprowadza się terapię złuszczającą: 1 raz dziennie przez 3-4 dni, która działa keratolitycznie, czyli usuwa zgrubiałą warstwę, przygotowując w ten sposób skórę i poprawiając penetrację środków przeciwgrzybiczych do skóra właściwa
• W obecności pęcherzyków stosuje się fukorcynę, roztwór stosuje się zewnętrznie 1-2 razy dziennie przez 2-3 dni. Następnie przepisać złożone preparaty 2 razy dziennie zewnętrznie przez 7-10 dni.
• W przypadku silnego świądu przepisywane są leki przeciwhistaminowe: 0, 001 g 2 razy dziennie doustnie przez 10-15 dni.
• Dezynfekcja butów 1 raz w miesiącu, aż do całkowitego wyleczenia, można użyć sprayu, którego aktywnym składnikiem jest metylosiarczan undecylenamidopropylotrimoniowy.
• W przypadku zajęcia płytek paznokciowych obowiązkowa jest ogólnoustrojowa terapia przeciwgrzybicza jedną z następujących substancji: terbinafina, ketokonazol, itrakonazol, flukonazol doustnie przez 3 do 4 miesięcy. Terapia ta wymaga obserwacji dermatologa, ponieważ samoleczenie może prowadzić do powikłań w narządach wewnętrznych, przede wszystkim w wątrobie, drogach żółciowych, żołądku, a także do nieskuteczności terapii i powstania oporności na leczenie.

Konieczne jest leczenie grzybicy stóp, ponieważ jeśli grzyb zadomowił się w skórze, to bez leczenia nigdzie się nie zmieści, co oznacza, że produkty przemiany materii grzyba zawsze przedostaną się do otaczających tkanek i krwi, powodując uczulenie organizmu oraz rozwój chorób przewlekłych o charakterze alergicznym.

Obecność grzyba wskazuje na spadek odporności, a uszkodzona grzybicą skóra praktycznie nie pełni funkcji ochronnej. W ten sposób powstają wszystkie warunki do przyczepienia się współistniejącej infekcji bakteryjnej.

Pacjent z grzybicą stóp jest aktywnym źródłem zakażenia innych osób, a zwłaszcza członków rodziny, dlatego leczenie w tym przypadku jest skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniu grzybiczemu wśród zdrowych krewnych i otoczenia.

Środowiskiem sprzyjającym rozwojowi grzybicy skóry stóp jest środowisko wilgotne, dlatego należy starać się, aby skóra stóp była zawsze sucha. Aby to zrobić, każdego wieczoru należy umyć stopy mydłem i osuszyć skórę jednorazowym ręcznikiem papierowym, zwracając szczególną uwagę na przestrzeń między palcami.

Prognoza. Zapobieganie

Rokowanie w przypadku grzybic skóry w dużej mierze zależy od stadium choroby, w którym rozpoczęto leczenie. Dlatego zauważając zmiany na skórze nie należy odkładać wizyty u lekarza. Dzięki terminowemu i właściwemu leczeniu grzybicy stópprognozakorzystne: następuje całkowite wyleczenie infekcji grzybiczej, pacjent wraca do zdrowia.

Nieleczona grzybica może prowadzić do powikłań, które nie tylko deformują kształt paznokci, ale także wpływają na stan całego organizmu.

Profilaktyka publiczna polega na przetwarzaniu miejsc publicznych: łaźni, saun, basenów, pryszniców. Podłogi, inwentarz, a także przedmioty gospodarstwa domowego powinny być dezynfekowane. Personel oraz osoby korzystające z publicznych łaźni, saun itp. powinny poddawać się regularnym badaniom profilaktycznym.